W 1963 roku zorganizowano konkurs architektoniczno-urbanistyczny na zabudowę Placu Przyjaźni Polsko-Radzieckiej – obecnego placu Zgody.
Zwyciężył projekt szczecińskich architektów – Wacława Furmańczyka i Witolda Jarzynki. Cztery jednakowe wysokie bloki, które mijamy codziennie na Alei Wojska Polskiego na odcinku od kina Kosmos do baru Pasztecik to realizacja ich zwycięskiej koncepcji. Jak wyglądałby Aleja Wojska Polskiego i plac Zgody, gdyby w 1964 roku do realizacji wskazano jedną z dwóch wyróżnionych wtedy koncepcji?
Historia placu Zgody
Plac Zgody znajduje się na skrzyżowaniu ulic: Al. Wojska Polskiego, ul. Bogusława X, ul. Boh.Getta Warszawskiego, ul. E. Bałuki. Do 1945 r. nosił nazwę Bismarckplatz, a jego obudowę tworzyły czterokondygnacyjne kamienice czynszowe. W 1944 r. część zabudowy została zniszczona. Bezpośrednio po wojnie zmieniono nazwę na Plac Zgody, a następnie w 1950 r. przemianowano go na Plac Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W 1973 r. zlikwidowano linię tramwajową, która przebiegała przez plac. W 1989 wrócono do starej nazwy – Plac Zgody.
Konkurs w 1963 r.
Nagroda I – Praca nr 2
I nagroda dla szczecińskiego zespołu architektów (fot. archiwum SARP)
Radykalna wizja miasta podporządkowanego samochodom została tu urzeczywistniona i okazała się wielką porażką.
Zachodni Berlin po podziale miasta w 1961 roku cierpiał na deficyt działek budowlanych. Dlatego wiele dużych zespołów mieszkaniowych powstawało w tym czasie na obrzeżach miasta. Po budowie wielkich osiedli: Gropiusstadt znajdującego się między przedwojennymi osiedlami Britz, Buckow i Rudow oraz Märkischen Viertel w dzielnicy Wittenau zapadła decyzja o budowie dwóch kolejnych zespołów w dzielnicy Neukölln. Jeden z nich, nazwany później High-Deck-Siedlung, miał znaleźć się wzdłuż ulicy Sonnenallee na południu dzielnicy.
W 2008 roku przedwojenne modernistyczne zespoły mieszkaniowe Berlina zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Ta decyzja kapituły ONZ odpowiada na strategię UNESCO, której efektem jest coraz częstsza ochrona modernizmu jako części światowego dziedzictwa. Sześć zespołów mieszkaniowych Berlina wyróżnia się w skali świata nie tylko z uwagi na ich ogromne znaczenie, ale również dzięki dobremu stanowi zachowania.
Osiedla zostały wybudowane pomiędzy 1913 a 1934 rokiem. Odpowiedź architektów modernizmu na niedobór mieszkań po I Wojnie Światowej stała na najwyższym architektonicznym poziomie: nowoczesne, niedrogie mieszkania z kuchnią, łazienką i balkonem, w budynkach bez podwórek ani oficyn, zapewniające przestrzeń, powietrze i słońce. Architektura wysokiej jakości, zastosowany język formalny, układ mieszkań i plan zagospodarowania terenu stały się wzorcowym modelem dla całego XX wieku. Proces planowania i budowy zespołów mieszkaniowych oznaczał ustrojową zmianę w mieszkalnictwie, która była możliwa tylko dzięki wyjątkowym politycznym i społecznym okolicznościom panującym po wojnie. Jako przeciwstawny dla spekulacyjnego sektora prywatnego, ten model mieszkalnictwa prezentował nurt nowej architektury dla nowego społeczeństwa.
Estetyka awangardy w sztuce i architekturze była związana ze społecznymi koncepcjami lewicy. Związki zawodowe, kooperatywy mieszkaniowe oraz komunalne przedsiębiorstwa budowlane były głównymi podporami tej utopijnej konstrukcji. Dziś formuje się druga szansa. Sektor publiczny wycofał się z budownictwa mieszkaniowego i wyprzedał mieszkania najemcom oraz inwestorom. Przedwojenne osiedla Berlina dają przykład jak utrzymanie historycznych budynków można pogodzić ze współczesnymi wymaganiami dotyczącymi wyposażenia w udogodnienia życia codziennego.
Urbanistyka: Hans Scharoun Architektura: Hans Scharoun, Walter Gropius, Otto Bartning, Fred Forbat, Hugo Häring, Paul R. Henning Architektura krajobrazu: Leberecht Migge Budowa: 1929-1934 Powierzchnia: 19,3 ha Liczba mieszkań: 1370
Plan osiedla Siemenstadt (na czerwono – budynki będące pod ścisłą ochroną konserwatorską, na żółto – obszar pod ścisłą ochroną, na pomarańczowo – strefa buforowa)
Wielki zespół mieszkaniowy Siemensstadt wyraża modernistyczną koncepcję rozluźnionej zabudowy w otoczeniu zieleni mocniej niż Białe Miasto, które powstało w tym samym czasie. Tym samym wskazało kierunek rozwoju osiedli mieszkaniowych po II Wojnie Światowej. Czytaj dalej „Przedwojenne wielkie zespoły mieszkaniowe Berlina”
